مفهوم دعا<\/h2>

 دعا به معنی «خواندن» است، خواندنی که به صورت نیایش و سرود و ستایش، یا خواستن و طلب و درخواست مَدَد و نصرت و یاوری.

انسان مرتبط با خدا می‌کوشد از طریق دعا (راز و نیاز و مناجات و عبادت) به خدا نزدیک شود. وقتی با کسی آشنا شدی و ارتباط پیوسته شما زمینه اعتماد را فراهم ساخت و از دوستان صمیمی او به شمار آمدی، در هنگام نیاز به خانه‌اش می‌روی و شرط دوستی را به جا می‌آورد و میثاق و محبت را استوار می‌سازد. در را باز می‌کند و شما را در اندرون پذیرایی می‌نماید و مورد لطف و عنایت ویژه قرار خواهد داد.

برای استجابت دعا باید شرایطی را مهیا نمود و موانعی را برطرف ساخت. در ذیل به برخی از شرایط و موانع اشاره می‌شود:

«وقتی به انسان گرفتاری و غمی روی می‌آورد، ما را در هر حال (خواب و بیداری، نشسته و ایستاده) بخواند و چون گرفتاریش را برطرف کنیم، برود (و از ارتباط خود با خدا از جهت کمیت و کیفیت بکاهد و گاهی قطع نماید، به گونه‌ای که) گویی اصلاً ما را برای گرفتاری که به او رسیده بود، نخوانده است!»

 

 

 

شرایط استجابت دعا<\/h2>

1 - ارتباط مداوم با خدا در هر حال

خداوند به پیامبرش دستور می‌دهد که «نفس خویش را در کمال شکیبایی در هر بامداد و شامگاه به دعا کردن و جلب خشنودی خدا وادار کن».قرآن کسانی را که فقط در هنگام گرفتاری و مشکلات دعا می‌کنند، مورد نکوهش قرار داده است: «وقتی به انسان گرفتاری و غمی روی می‌آورد، ما را در هر حال (خواب و بیداری، نشسته و ایستاده) بخواند و چون گرفتاریش را برطرف کنیم، برود (و از ارتباط خود با خدا از جهت کمیت و کیفیت بکاهد و گاهی قطع نماید، به گونه‌ای که) گویی اصلاً ما را برای گرفتاری که به او رسیده بود، نخوانده است!».

امام صادق (علیه السلام) می‌فرماید: «کسی که پیش‌دستی در دعا نکند و فقط در وقت نزول بلا دست به دعا بردارد، دعایش در آن وقت مستجاب نگردد و فرشتگان گویند: این آواز را نشناسیم». در روایت دیگری آمده که «به او می‌گویند: تا امروز کجا بودی؟!».در اصول کافی آمده که خداوند به حضرت داوود(علیه السلام) فرمود: «مرا در روزهای خوش و آسایش یاد کن تا من دعای تو را در روزهای گرفتاری و سختی اجابت کنم».

امام صادق(علیه السلام) فرمود: «خدا دعایی را که از دل غافل و بی خبر برخیزد، مستجاب نمی‌کند پس وقتی دعا کنی، از عمق دل به او روی آور (و دلت را با زبانت همراه گردان) و سپس به اجابت دعایت مطمئن باش»

 

 

 

2 - دعا باید از صمیم قلب باشد

تمام ذرات وجود انسان یک چیزی را بخواهد و طلب کند و دل و زیانش با عمل و رفتارش هماهنگ باشد.

 

3 - اعتماد به خدا و اطمینان به اجابت او

امام صادق(علیه السلام) فرمود: «خدا دعایی را که از دل غافل و بی خبر برخیزد، مستجاب نمی‌کند پس وقتی دعا کنی، از عمق دل به او روی آور (و دلت را با زبانت همراه گردان) و سپس به اجابت دعایت مطمئن باش».

 

4 - قطع امید از غیر خدا و امید و اطمینان به خداوند

امام صادق(علیه السلام) فرمود: «هرگاه یکی از شما بخواهد که هر چه از خدا درخواست می‌کند، خدا به او عطا فرماید، باید از همه مردم ناامید و مأیوس گردد و هیچ امیدی جز به درگاه خدا نداشته باشد». او به نقطه‌ای از ایمان و توکل باید برسد که بداند همه قدرت‌ها و علل جهان تحت اراده و قدرت الهی قرار دارند.

پس از خدا بخواهد که اسباب و علل مادی و معنوی جهان را جهت صلاح و منفعت او قرار دهد.

دعای پنهانی و در تاریکی شب زودتر به اجابت می‌رسد، مخصوصاً در قنوت یا سجده نماز «وتر» که بعد از خواندن هشت رکعت نماز شب و دو رکعت نماز خوانده می‌شود

 

 

 

5- دعا باید با حالت تضرع و دلی شکسته باشد

امام صادق(علیه السلام) فرمود: «هرگاه دلتان شکست، دعا کنید، زیرا دل تا پاک و خالص نشود، شکسته نمی‌شود».

 

6- مکان دعا

مکان دعا در استجابت تأثیر دارد، مثلاً دعا در حرم امامان (علیه السلام) مخصوصاً حرم امام حسین(علیه السلام) و کنار خانه خدا به خصوص مقام حضرت ابراهیم(علیه السلام) و کنار حجرالاسود.

 

7- زمان دعا

دعای پنهانی و در تاریکی شب زودتر به اجابت می‌رسد، مخصوصاً در قنوت یا سجده نماز «وتر» که بعد از خواندن هشت رکعت نماز شب و دو رکعت نماز خوانده می‌شود. قرآن می‌فرماید: «پروردگار خود را به حالت تضرع و تذلل و در پنهانی و خفا بخوانید». دعا در شب‌های ماه رمضان و رجب و دهه اول ذی‌الحجه و غیر آن دعا را به اجابت نزدیک می‌کند.

بهجت عارفان و سالکان در پاسخ فرمودند: "زیرا استجابت دعا شرط اساسی‌اش توبه است، لذا ملائکه می‌گویند: این مشروط (دعا) را با شرطش (توبه) چرا به جا نمی‌آورید تا مستجاب شود؟ و چرا دعای تائب و دعای با توبه نمی‌کنید؟!" (به نقل از کتاب پرسش‌های شما و پاسخ‌های آیةالله بهجت، جلد اول)

 

 

 

8- غسل توبه فراموش نشود

غسل توبه نماید، سپس با وضو چهار رکعت نماز بخواند در هر رکعت یک مرتبه سوره حمد و سه مرتبه توحید و یک مرتبه سوره «الناس» و یک مرتبه «فلق» را بخوانید. بعد از نماز هفتاد مرتبه استغفرالله ربی و اتوب الیه و بعد از هفت مرتبه «لا حول و لا قوة الا بالله العلی العظیم» سپس بگویید: یا عزیز یا غفار اغفرلی ذنوبی و ذنوب جمیع المؤمنین و المؤمنات فانه لا یغفر الذنوب الا انت.»

به این ترتیب شخص در جاده دعا قرار می‌گیرد و باید مراقب باشد تا راه دعا را درست بپیماید، و به بیراهه نرود. نشانی راه دعا را ذکر خواهیم کرد.

 

مهم‌ترین شرط استجابت دعا<\/h2>

حضرت آیةالله بهجت، رضوان‌الله تعالی علیه، از شاگردان حضرت آیة‌الله قاضی، رضوان تعالی الله علیه در عرفان بودند و دستورات و تأکیدات عرفانی ایشان، از قابل اعتمادترین دستوراتی است که در دست ماست.

از این فخر عالم تشیع سوال شد که چرا این همه دعا می‌کنیم و مستجاب نمی‌شود؟ بهجت عارفان و سالکان در پاسخ فرمودند: "زیرا استجابت دعا شرط اساسی‌اش توبه است، لذا ملائکه می‌گویند: این مشروط (دعا) را با شرطش (توبه) چرا به جا نمی‌آورید تا مستجاب شود؟ و چرا دعای تائب و دعای با توبه نمی‌کنید؟!" (به نقل از کتاب پرسش‌های شما و پاسخ‌های آیةالله بهجت، جلد اول)

 

<\/h2>

موانع استجابت دعا<\/h2>

امام علی(علیه السلام) می‌فرماید: «المعصیة تمنع الاجابة؛گناه مانع اجابت دعا است». گناهان سه نوع تأثیر منفی در دعا می‌گذارند:

1 - لذت دعا و مناجات را سلب می‌کنند.

انسان دعا می‌کند، اما لذت نمی‌برد و رقت قلب پیدا نمی‌کند.

2 - مانع استجابت دعا می‌شوند.

3 - توفیق دعا کردن یا شرکت نمودن در مجالس دعا را از انسان سلب می‌کنند.

برخی از گناهان در عدم اجابت دعا تأثیر بیشتر دارند که در ذیل به نمونه‌ای از آن‌ها اشاره می‌کنیم.

 

گناهانی که مانع استجابت دعا می‌شود! <\/h2>

امام سجاد (علیه السلام) فرمود: «گناهانی که مانع استجابت دعا می‌شوند، عبارتند از: بددلی و سوءظن به مؤمنان و کارهای آنان؛ طینت و درونی ناپاک داشتن؛ نفاق و دورویی با برادران و خواهران ایمانی؛ عدم اطمینان به اجابت دعا؛ تأخیر نمازهای واجب (و نخواندن آن در اول وقت فضیلت) آن که وقت آن بگذرد؛ بدزبانی و فحاشی و اهانت کردن؛ نزدیک نشدن به خدا به وسیله صدقه و کارهای نیک».  نیز فرمود: «از جمله گناهانی که مانع استجابت دعا می‌گردد، نافرمانی و رنجاندن خاطر پدر و مادر است» در برخی از روایات، بداخلاقی.